Ἡ γενεαλογία τοῦ Χριστοῦ Ματθ. α', 1-17. Λουκ. γ', 23-38Κείμενον Ματθαίου. «Βίβλος γενέσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ Δαυῒδ υἱοῦ Ἀβραάμ. Ἀβραὰμ ἐγέννησε τὸν Ἰσαάκ, Ἰσαὰκ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰακώβ, Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰούδαν καὶ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ. Ἰούδας δὲ ἐγέννησε τὸν Φαρὲς καὶ τὸν Ζαρὰ ἐκ τῆς Θάμαρ, Φαρὲς δὲ ἐγέννησε τὸν Ἐσρώμ, Ἐσρὼμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀράμ, Ἀρὰμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀμιναδάβ, Ἀμιναδὰβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ναασσών, Ναασσὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Σαλμών, Σαλμὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Βοὸζ ἐκ τῆς Ραχάβ, Βοὸζ δὲ ἐγέννησε τὸν Ὠβὴδ ἐκ τῆς Ρούθ, Ὠβὴδ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰεσσαί, Ἰεσσαὶ δὲ ἐγέννησε τὸν Δαυῒδ τὸν Βασιλέα, Δαυῒδ δὲ ὁ Βασιλεὺς ἐγέννησε τὸν Σολομῶντα ἐκ τῆς Οὐρίου, Σολομὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Ροβοάμ, Ροβοὰμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀβιά, Ἀβιὰ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀσά, Ἀσὰ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσαφάτ, Ἰωσαφὰτ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωράμ, Ἰωρὰμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ὀζίαν, Ὀζίας δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωάθαμ, Ἰωάθαμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἄχαζ, Ἄχαζ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἐζεκίαν, Ἐζεκίας δὲ ἐγέννησε τὸν Μανασσῆ, Μανασσῆς δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀμών, Ἀμὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσίαν, Ἰωσίας δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰεχονίαν καὶ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἐπὶ τῆς μετοικεσίας Βαβυλῶνος. Μετὰ δὲ τὴν μετοικεσίαν Βαβυλῶνος Ἰεχονίας ἐγέννησε τὸν Σαλαθιήλ, Σαλαθιὴλ δὲ ἐγέννησε τὸν Ζοροβάβελ, Ζοροβάβελ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀβιούδ, Ἀβιοὺδ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἐλιακείμ, Ἐλιακεὶμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀζώρ, Ἀζὼρ δὲ ἐγέννησε τὸν Σαδώκ, Σαδὼκ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἀχείμ, Ἀχεὶμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἐλιούδ, Ἐλιοὺδ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἐλεάζαρ, Ἐλεάζαρ δὲ ἐγέννησε τὸν Ματθάν, Ματθὰν δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰακώβ, Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσὴφ τὸν ἄνδρα τῆς Μαρίας, ἐξ ἧς ἐγεννήθη Ἰησοῦς ὁ λεγόμενος Χριστός. Πᾶσαι οὖν αἱ γενεαὶ ἀπὸ Ἀβραὰμ ἕως Δαυῒδ γενεαὶ δεκατέσσαρες, καὶ ἀπὸ Δαυῒδ ἕως τῆς μετοικεσίας Βαβυλῶνος γενεαὶ δεκατέσσαρες, καὶ ἀπό τῆς μετοικεσίας Βαβυλῶνος ἕως τοῦ Χριστοῦ γενεαὶ δεκατέσσαρες.»
Παρατηρήσεις
Συγκρίνοντες τὰς γενεαλογίας τῶν δύο Εὐαγγελιστῶν Ματθαίου καὶ Λουκᾶ εὑρίσκομεν τὰς κάτωθι διαφοράς.
1) Ὁ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος γενεαλογεῖ τὸν Χριστὸν μέχρι τοῦ Ἀβραάμ, ἐνῶ ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς φθάνει μέχρι τοῦ Ἀδάμ. Τοῦτο γίνεται, διότι ὁ μὲν Ματθαῖος ἀπευθυνόμενος πρὸς τοὺς Ἑβραίους θέλει νὰ ἀποδείξῃ, «ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας, ὡς καταγόμενος ἐκ τοῦ Ἀβραὰμ καὶ τοῦ Δαυῒδ συμφώνως πρὸς τοὺς προφήτας. Ὁ δὲ Λουκᾶς γενεαλογεῖ τὸν Χριστὸν μέχρι τοῦ Ἀδάμ, διότι ἀπευθυνόμενος πρὸς ὅλους τοὺς ἀνθρώπους θέλει νὰ παρουσίασῃ τὸν Χριστὸν ὡς λυτρωτὴν ὁλοκλήρου τῆς ἀνθρωπότητος, ἡ ὁποία κατάγεται ἐκ τοῦ Ἀδάμ.
2) Ὁ Ματθαῖος μετὰ τὸν Δαυῒδ ἀναφέρει τὸν Σολομῶντα, ὁ δὲ Λουκᾶς τὸν Νάθαν. Πῶς συμβαίνει αὐτό; Ὁ Σολομὼν καὶ ὁ Νάθαν ἦσαν καὶ οἱ δύο ἀπόγονοι τοῦ Δαυῒδ καὶ ὁ μὲν εἷς ἐκ τῶν εὐαγγελιστῶν λαμβάνει τὴν μίαν σειράν, ὁ δὲ ἕτερος τὴν ἑτέραν σειρὰν τῶν ἀπογόνων τοῦ Δαυῒδ. Ἐντεῦθεν καὶ αἱ διαφοραὶ τῶν ὀνομάτων Ματθαίου καὶ Λουκᾶ ἀπὸ Δαυῒδ μέχρι Ἰωσὴφ τοῦ μνήστορος τῆς Θεοτόκου. Ὁ Λουκᾶς ἠρύσθη τοὺς ἀπογόνους τοῦ Νάθαν ἐξ ἰδιαιτέρου καταλόγου μὴ ὑπάρχοντος εἰς τὴν Παλαιὰν Διαθήκην. Ὁ δὲ Ματθαῖος μέχρι μὲν τῆς αἰχμαλωσίας τῆς Βαβυλῶνος ἠρύσθη ἐκ τῆς Βίβλου, ἀπὸ δὲ τῆς αἰχμαλωσίας τῆς Βαβυλῶνος μέχρι τοῦ Ἰωσὴφ ἐξ ἀγνώστου ἡμῖν καταλόγου.
Κυριωτέρα ὅμως διαφορὰ εἶναι
3) ἡ τὸν πατέρα καὶ πάππον τοῦ Ἰωσὴφ τοῦ μνήστορος τῆς Θεοτόκου ἀφορῶσα, διότι ὁ μὲν Ματθαῖος φέρει ὡς πατέρα τοῦ Ἰωσὴφ τὸν Ἰακὼβ καὶ πάππον τὸν Ματθάν, ὁ δὲ Λουκᾶς τὸν Ἠλεὶ ὡς πατέρα τοῦ Ἰωσὴφ καὶ τὸν Ματθὰτ ὡς πάππον του. Διατί; Ἰδού.
Ὁ Ἰακὼβ καὶ ὁ Ἠλεὶ ἦσαν ἀδελφοὶ ἔχοντες τὴν αὐτὴν μητέρα διάφορον ὅμως πατέρα. Καὶ συγκεκριμένως: Πατὴρ τοῦ Ἰακὼβ κατὰ τὸν εὐαγγελιστὴν Ματθαῖον ἦτο ὁ Ματθάν, τοῦ δὲ Ἠλεὶ κατὰ τὸν Λουκᾶν ὁ Ματθάτ. Οὗτοι ἐνυμφεύθησαν ἀλληλοδιαδόχως τὴν αὐτὴν γυναῖκα, διότι κατὰ τὸν Ἑβραϊκὸν νόμον ὅταν ἔγγαμός τις ἀδελφὸς ἀπέθνησκεν ἄτεκνος, εἷς ἐκ τῶν ἄλλων ἀγάμων ἀδελφῶν ἐλάμβανε τὴν χήραν νύφην του ὡς γυναῖκα, ἵνα «ἀναστήσῃ σπέρμα τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ» ἵνα ἀφήσῃ ἀπογόνους τοῦ ἀδελφοῦ του. Ὁ πρῶτος λοιπὸν καρπὸς τοῦ γάμου τούτου ἦτο νομικὸς μὲν υἱὸς τοῦ ἀτέκνου ἀποθανόντος ἀδελφοῦ, φυσικὸς δὲ υἱὸς τοῦ ζῶντος ἀδελφοῦ. Καὶ ἐπὶ τοῦ προκειμένου: Εἷς ἐκ τῶν δύο ὁμομητρίων ἀδελφῶν Ἰακὼβ καὶ Ἠλεὶ νυμφευθεὶς ἀποθνήσκει ἄτεκνος. Ὁ ζῶν ἕτερος ἀδελφὸς λαμβάνει τὴν χήραν νύμφην του ὡς γυναῖκα καὶ ἀποκτᾷ υἷον τὸν μνήστορα τῆς Θεοτόκου, τὸν Ἰωσήφ. Οὕτω ὁ Ἰωσὴφ λοιπὸν εἶναι νομικὸς μὲν υἱὸς τοῦ ἑνὸς ἐκ τῶν δύο ἀδελφῶν Ἰακὼβ καὶ Ἠλεί, φυσικὸς δὲ τοῦ ἑτέρου. Ἰδοὺ ἡ διαφορὰ τοῦ Λουκᾶ καὶ Ματθαίου εἰς τὸν πατέρα καὶ πάππον τοῦ μνήστορος Ἰωσήφ.
Οἱ δύο εὐαγγελισταὶ συμφωνοῦσιν, εἰς τὸ ὅτι θεωροῦσι τὸν Χριστὸν ἀπόγονον τοῦ Δαυΐδ, ἵνα δειχθῇ, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας ὡς καταγόμενος ἐκ σπέρματος Δαυΐδ. Συναντῶνται δὲ εἰς πλεῖστα ὀνόματα ἀπὸ Ἀβραὰμ μέχρι τοῦ Δαυῒδ καὶ κατὰ τὴν μετοικεσίαν Βαβυλῶνος εἰς τὰ δύο ὀνόματα Ζοροβάβελ καὶ Σαλαθιήλ. Ἰδοὺ αἱ διαφοραὶ καὶ αἱ ὁμοιότητες τῶν γενεαλογιῶν Ματθαίου καὶ Λουκᾶ.
Ἡ γενεαλογία αὕτη τοῦ Χριστοῦ ἔχει προγόνους καὶ προφήτας τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ οἱ δύο δίδουσι μεγάλα διδάγματα εἰς ἡμᾶς. Ἂς ἴδωμεν.
2) Ὁ Ἰωσὴφ ἐκπλήσσεται διὰ τὴν ἐγκυμοσύνην τῆς Θεοτόκου (Ματθ. α΄, 18-25)
Ἡ Θεοτόκος ἔχει ἤδη ἐπιστρέψει ἐκ τῆς ὀρεινῆς χώρας, ὅπου εἶχε μεταβῇ πρὸς ἐπίσκεψιν τῆς Ἐλισσάβετ, εἰς τὴν πατρίδα της Ναζαρέτ. Ἀπὸ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ της, ὅτε ἔγινεν ἡ σύλληψις τοῦ Ἰησοῦ, ἔχει παρέλθει χρονικὸν διάστημα ἄνω τῶν τριῶν μηνῶν. Ἑπομένως ἡ ἐγκυμοσύνη της γίνεται ἀντιληπτὴ εἰς τὸν Ἰωσήφ. Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος σημειώνει ὡς ἑξῆς τὴν πρώτην ἐντύπωση τοῦ Ἰωσὴφ ἐκ τῆς ἐγκυμοσύνης ταύτης. «Τοῦ δὲ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἡ γέννησις οὕτως ἦν. Μνηστευθείσης τῆς Μητρὸς αὐτοῦ Μαρίας τῷ Ἰωσὴφ πρὶν ἢ συνελθεῖν αὐτοὺς εὑρέθη ἐν γαστρὶ ἔχουσα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου». Ὁ Εὐαγγελιστὴς περιγράφει ἐν συνεχείᾳ μετὰ θαυμαστῆς λεπτότητος τὸν ψυχικὸν σπαραγμὸν τοῦ Ἰωσὴφ μεταξὺ τῆς εὐσυνειδησίας καὶ τῆς εὐγενείας του, ὅταν ἀντελήφθη πλήρως τὴν ἐγκυμοσύνην τῆς Μαρίας ὡς ἑξῆς.
«Ἰωσὴφ δὲ ὁ ἀνὴρ αὐτῆς δίκαιος ὢν καὶ μὴ θέλων αὐτὴν παραδειγματίσαι ἐβουλήθη λάθρᾳ ἀπολῦσαι αὐτήν». Ἡ μνηστεία τότε ἱερολογεῖτο καὶ ἑπομένως διὰ τὴν διάλυσίν της ἀπῃτεῖτο διαζύγιον μνηστείας σύμφωνα μὲ τὸν Ἑβραϊκὸν νόμον, ὁ ὁποῖος διέτασσεν, ὅπως ἡ μνηστή, ἡ ὁποία θὰ ἡμάρτανεν, ἔπρεπε νὰ τιμωρηθῇ παραδειγματικῶς δημοσίᾳ. Ὁ Ἰωσὴφ ἐγνώριζε τὸν χαρακτῆρα τῆς Θεοτόκου, ὅτι ἦτο ἠθική. Εὑρισκόμενος ὅμως πρὸ γεγονότος ἀπροσδοκήτου ἀπεφάσισε νὰ συνδυάσῃ νομιμοφροσύνην του καὶ εὐγένειάν του δίδων εἰς αὐτὴν διαζύγιον μνηστείας οὐχὶ δημοσίᾳ ἀλλὰ κρυφίως. Ἐκ τῆς ἐκπλήξεως καὶ τῆς ἀποφάσεως τοῦ Ἰωσὴφ διὰ τὴν ἐγκυμοσύνην τῆς Θεοτόκου φαίνεται, ὅτι ἡ Θεοτόκος οὐδὲν ἐπὶ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ὑπὸ τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριὴλ εἶχεν ἀνακοινώσει εἰς αὐτόν. Δὲν εἶχε δὲ ἀνακοινώσει οὐδὲν εἰς τὸν Ἰωσὴφ ἡ Μαρία ἐξ αἰδημοσύνης της προφανῶς πρὸς τὸν ἑαυτόν της καὶ τὸν μνηστῆρα της. Ἔχουσα ὅμως πίστιν εἰς τὸν Θεὸν καὶ μὴ δυναμένη νὰ ἀποδείξῃ τὴν θείαν προέλευσιν τῆς ἐγκυμοσύνης ἄφισε νὰ ὁμιλήσῃ ὁ Θεὸς εἰς τὸν μνηστῆρα της ἐπὶ τοῦ λεπτοῦ τούτου ζητήματος. Καὶ ὁ Θεὸς ὡμίλησεν. Ἰδοὺ δὲ πῶς.
«Ταῦτα αὐτοῦ ἐνθυμηθέντος» λέγει ὁ Εὐαγγελιστής, ἀφοῦ δηλαδὴ ἐσκέφθη αὐτὸ ὁ Ἰωσὴφ καὶ ἦτο ἕτοιμος νὰ προβῇ εἰς τὴν ἐκτέλεσιν τῆς ἀποφάσεώς του, νὰ ἀπολύσῃ τὴν Θεοτόκον, «Ἰδοὺ» ἤτοι αἰφνιδίως «ἄγγελος Κυρίου κατ’ ὄναρ ἐφάνη αὐτῷ λέγων» ἤτοι ἄγγελος ἐνεφανίσθη εἰς τὸν ὕπνον τοῦ Ἰωσὴφ καὶ εἶπεν εἰς αὐτὸν
Ἰωσὴφ υἱὸς (ἀπόγονε) Δαυῒδ μὴ φοβηθῇς παραλαβεῖν Μαριὰμ τὴν γυναῖκα σου. Τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ Πνεύματός ἐστιν Ἁγίου» Ὁ Ἄγγελος συνιστᾷ εἰς τὸν Ἰωσὴφ «παραλαβεῖν Μαριὰμ τὴν γυναῖκα» ἤτοι νὰ λάβῃ εἰς τὸν οἶκον του τὴν Μαρίαν, διότι τὸ ἐν τῇ κοιλίᾳ της συλληφθὲν προέρχεται ἀπὸ τὸ τρίτον πρόσωπον τῆς ἁγίας Τριάδος, τὸ Ἅγιον Πνεῦμα. Ὁ ἄγγελος ταυτοχρόνως ὁρίζει τὸ ὄνομα τοῦ γεννησομένου παιδίου καὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ ὡς ἑξῆς: «Τέξεις δὲ υἱὸν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν» ἰδοὺ τὸ ὄνομά του «Αὐτὸς γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτοῦ». Ἰδοὺ τὸ ἔργον του, ἡ σωτηρία τῶν ἁμαρτωλῶν!
Ὁ Εὐαγγελιστὴς δικαιολογεῖ τὴν ἐκ Παρθένου σύλληψιν τοῦ Ἰησοῦ φέρων τὴν σχετικὴν προφητείαν τοῦ Ἡσαΐου 7, 14 λέγων «τοῦτο δὲ ὅλον» ἤτοι τὸ ἐν στίχ. 16-21 «γέγονεν» ἔγινε «ἵνα πληρωθῇ τὸ ρηθὲν» ἵνα ἐκπληρωθῇ ὁ λόγος «τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ προφήτου» Ἡσαΐου «λέγοντος. Ἰδοὺ ἡ Παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει καὶ τέξεται υἱὸν» ἰδοὺ ἀνελπίστως δηλ. ἡ Παρθένος θὰ συλλάβῃ καὶ θὰ γεννήσῃ υἱὸν «καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον μεθ’ ἡμῶν ὁ Θεός». Τὸ ὄνομα αὐτό, Ἐμμανουήλ, σημαῖνον μεθ’ ἡμῶν ὁ Θεὸς δὲν εἶναι ἡ ὀνομασία Αὐτοῦ, ἀλλὰ τὸ ἐχέγγυον τῆς προστασίας τῶν ἀνθρώπων ὑπὸ τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἰωσὴφ γνωρίσας τὴν θείαν προέλευσιν τοῦ ἀγγέλου τούτου ἐκ τῆς ἀποκαλύψεως τῶν ἐσωτερικῶν του σκέψεων, ἐπίστευσεν εἰς τὰ λόγια του καὶ «ἐγερθεὶς ἀπὸ τοῦ ὕπνου ἐποίησεν, ὡς προσέταξεν αὐτῷ ὁ Ἄγγελος Κυρίου καὶ παρέλαβε τὴν γυναῖκα αὐτοῦ». Παρέλαβε τὴν γυναῖκα αὐτοῦ δὲν σημαίνει ἔκαμε τὴν μνηστήν του σύζυγόν του ἀλλὰ παρέλαβε αὐτὴν εἰς τὸν οἶκον του, διότι μέχρι τώρα ὡς μνηστὴ ἦτο εἰς τὸν οἶκον τῶν γονέων της.
Ἵνα μὴ ὅμως νομισθῇ, ὅτι ἀφοῦ ὁ Ἰωσὴφ παρέλαβε ταύτην εἰς τὸν οἶκον του, ἐχρησιμοποίησε ταύτην καὶ ὡς σύζυγόν του, ὁ Εὐαγγελιστὴς προσθέτει: Ὁ Ἰωσὴφ «οὐκ ἐγίνωσκεν αὐτήν, ἕως οὗ ἔτεκε τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν πρωτότοκον καὶ ἐκάλεσε τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν». Ἡ φράσις «ἕως οὗ» δὲν σημαίνει ὁρισμένην χρονικὴν διάρκειαν μέχρι τῆς γεννήσεως δηλαδὴ τοῦ Χριστοῦ ὥστε νὰ ὑποθέσωμεν, ὅτι πρὸ τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ δὲν «ἐγνώρισεν» δὲν ἐχρησιμοποίησε ὁ Ἰωσὴφ τὴν Θεοτόκον ὡς σύζυγόν του, μετὰ δέ, τὴν γέννησιν ἐχρησιμοποίησε ταύτην. Τὸ «ἕως οὗ» εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφὴν ἔχει τὴν ἔννοιαν τοῦ πάντοτε. Λ.χ. ἐπὶ τῆς κιβωτοῦ ἀναφέρεται οὐκ ἐπέστρεψεν ὁ κόραξ «ἕως οὗ ἐξηράνθη ἡ γῆ»(1). Ὁ κόραξ ὅμως ποτὲ δὲν ἐπέστρεψεν εἰς τὴν κιβωτόν. Ὅμοια τοιαῦτα χωρία εἶναι τὰ ἑξῆς. Ἐν Παλαιᾷ καὶ Καινῇ Διαθήκῃ Ἀριθ. XX, 17. I Τιμοθ. 4, 13, Ψαλμὸς πθ', 2. Ἡ λέξις ἐπίσης πρωτότοκος δὲν σημαίνει πρῶτος μεταξὺ ἄλλων ἔπειτα γεννηθέντων ἀλλὰ πρῶτος γεννηθείς, ὁ ὁποῖος ἐλάμβανε καὶ τὰ πρωτοτόκια παρὰ τοῖς Ἑβραίοις, ἀδιαφόρως ἂν κατόπιν ἐγεννήθησαν ἢ ὄχι ἄλλοι. Πρωτότοκος εἶναι ὁ μονογενής. Περὶ αὐτοῦ πρόκειται ἐνταῦθα, ἰδὲ τὸ ἔργον μου: Διάλογοι Ὀρθοδόξου καὶ Εὐαγγελικοῦ σελίδα 145.
Πηγή/Έκδοση: Ἡ Ζωὴ τοῦ Χριστοῦ
Χρ.Έκδοσης: 1953
Πηγή: http://www.agiazoni.gr
